آگهی حصر وراثت

انحصار وراثت و آگهی انحصار وراثت یکی از پیچیده ‌ترین پرونده‌های حقوقی است به خصوص در مواقعی که تعداد وراث زیاد باشد یا وقتی که یکی از وراث همکاری نکند. یکی از بهترین کارها قبل از اقدام برای انحصار وراثت مشورت با یک وکیل انحصار وراثت می ‌باشد که به صورت کامل شما را راهنمایی کند که چه مراحلی را باید پیش ببرید.

 یا در صورت تمایل می‌ توانید وکالت خود را به وکیل انحصار وراثت بدهید تا به جای وراث در مراحل مختلف حضور پیدا کند و گواهی انحصار وراثت را دریافت کند. این پروسه بسیار طولانی و شرایط متفاوتی در پرونده ‌های مختلف دارد. یکی از مراحل، چاپ آگهی انحصار وراثت در روزنامه است. در ادامه مراحل را به صورت مختصر توضیح می‌دهیم.

انحصار وراثت چیست؟

برای تعیین تکلیف میراث هرکس پس از فوت، ابتدا باید ورثه را تعیین کرد. رسیدگی به این امر از سوی مرجع قانونی و با رعایت تشریفات مقرر در قانون را انحصار وراثت و رای صادر شده را «تصدیق یا گواهی انحصار وراثت» می نامند.

 درواقع انحصار وراثت به پروسه ‌ای بعد از فوت متوفی گفته می ‌شود که بر طبق لیست اموال، تعداد وراث، نسبت آنها با متوفی و وصیت نامه ایشان، اموال متوفی بین وراث تقسیم می‌شود. برای انجام این امور باید ابتدا گواهی انحصار وراثت را دریافت کرد.

دریافت این گواهی خود شامل چند مرحله است. برای این‌ که درباره چاپ آگهی انحصار وراثت در روزنامه توضیح دهیم باید ابتدا مراحل دریافت گواهی انحصار وراثت را به صورت خلاصه بررسی کنیم.

اما به منظور این که وراث بتوانند سهم الارث خود را مطالبه و در آن تصرف کنند، ابتدا لازم است وارث منحصر بودن ایشان و سهم الارث هر یک از ایشان در دادگاه بررسی و اثبات گردد. در این خصوص دادگاه پس از رسیدگی، گواهی ‌نامه ‌ای به نام تصدیق انحصار وراثت صادر می ‌نماید که در اختیار اشخاص ذینفع قرار خواهد گرفت.

این موضوع تحت عنوان آگهی حصر وراثت باید در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار چاپ گردد. انحصار وراثت در حقوق عبارت است از معلوم نمودن تعداد وراث متوفی توسط مراجع ذی صلاح.

براساس قانون مدنی، پس از فوت متوفی موضوع توسط اداره ثبت احوال در رایانه ثبت گردیده و سپس شناسنامه آن فرد باطل و گواهی فوت صادر می‌شود.

اولین مرحله از دریافت گواهی انحصار وراثت دریافت گواهی فوت شخص می ‌باشد. که بعد از مشخص شدن علت فوت و تاریخ آن شناسنامه متوفی باطل شده و گواهی فوت صادر و به  وراث تحویل داده می ‌شود.

در مرحله بعدی، یکی از وراث یا وکیل قانونی وی با مراجعه به دادگاه (شورای حل اختلاف) فرم مخصوص «انحصار وراثت» را دریافت و اسامی افرادی که از متوفی ارث می‌ برند را با مشخصات کامل و نسبت آنها با مرحوم در آن فرم درج می ‌کند.

سپس مدارک و مستندات خود را از جمله گواهی فوت متوفی، شناسنامه و کارت ملی (اصل و کپی) کسانی که ارث می‌برند را پیوست می‌ نماید و همراه دو شاهد که متقاضیان ارث را می ‌شناسند، به یکی از دفاتر اسناد رسمی برده تا آنها با گواهی امضا، وراث را تأیید نمایند.

بعد از تائید وراث باید لیست اموال منقول و غیر منقول شخص را استعلام بگیرید و مالیات بر ارث اموال متوفی را مشخص و پرداخت کنید.

براساس ماده ۲۰ قانون آئین دادرسی در امور مدنی، فرد متقاضی همراه مدارک از جمله گواهی فوت متوفی، فرم انحصار وراثت، گواهی مالیات بر ارث، شناسنامه و کارت ملی (اصل و کپی) متقاضیان دریافت ارث و استشهادیه شهود که به تأیید یکی از دفاتر اسناد رسمی رسیده باشد، به دادگاه محل سکونتشان مراجعه کرده و درخواست صدور گواهی انحصار وراثت را در دادخواست نوشته و به قاضی(یا شورای حل اختلاف) ارائه می ‌دهند.

آگهی انحصار وراثت در روزنامه

قاضی پرونده نیز پس از بررسی اسناد و مدارک، دستور چاپ یک نوبت آگهی در یکی از روزنامه‌ های کشور را با هزینه فرد متقاضی صادر می ‌کند تا در مدت یک ماه اگر فردی اعتراض و یا ادعایی درباره این پرونده و اموال فرد متوفی داشته باشد، به دادگاه مراجعه کند و حقی از کسی ضایع نشود و پس از این مدت اگر کسی ادعایی نداشت، قاضی به استناد دلایل و مستندات پرونده، با صدور گواهی انحصار وراثت، سهم‌الارث وراث را براساس نسبت آنها با متوفی صادر خواهد کرد. دلیل دیگر چاپ آگهی این است که در صورتی که متوفی در زمان فوت ورثه ‌ای نداشته باشد اموال ایشان به خزانه دولت می رود.

البته این چاپ آگهی به شرایطی بستگی دارد. برای مثال اگر اموال شخص کمتر از مبلغی بود دیگر آگهی چاپ نمی‌شود. اگر متوفی در روستا زندگی می‌ کرد به جای چاپ آگهی انحصار وراثت در روزنامه، آگهی را در محل دید تمامی افراد روستا قرار می‌ دهند تا در صورت وجود ورثه دیگر، به دادگاه مراجعه کند که بررسی‌ های لازم صورت گیرد.

.

اشخاص ذینفع در ترکه

از جمله اشخاص ذینفع در ترکه، غیر از وراث، عبارتند از:

طلبکار متوفی؛ به منظور تشخیص رسمی وراث برای گرفتن سهم ایشان از بدهی متوفی که به نسبت سهم الارث بر عهده آنان قرار می‌ گیرد.

وصی؛ در مواردی که تعیین وراث برای تنفیذ و اجرای وصایای متوفی لازم است.

موصی ‌له؛ به خاطر حقی که نسبت به موصی به پیدا می ‌کند، در مواردی که تنفیذ وصیت مزبور از سوی وراث لازم است.

شخصی که از اثبات وراثت شخص دیگری منتفع می ‌گردد؛ می‌تواند درخواست انحصار وراثت بدهد. مثل کسی که مالی از ترکه را از وراث خریده است.

از کدام مرجع می توان درخواست صدور گواهی انحصار وراثت کرد؟

برای صدور گواهی انحصار وراثت باید به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت دائمی متوفی مراجعه کرد. لیکن باید توجه کرد که رسیدگی به دعاوی درباره اصل و نسب، وصیت، تولیت یا وقف که ممکن است پس از فوت متوفی ایجاد شود کماکان در صلاحیت دادگاه های عمومی است و چنین دعاوی حتی با توافق طرفین قابلیت طرح در شورای حل اختلاف را ندارد.

مدارک گواهی انحصار وراثت

درخواست کتبی انحصار وراثت مشتمل بر نام، مشخصات کامل و اقامتگاه متقاضی، متوفی و همه ورثه و نسبت هر یک از ورثه با متوفی باید به همراه مدارک زیر به شورای حل اختلاف ارائه شود:

_ گواهی فوت متوفی صادر شده از سوی اداره ثبت احوال
_ کپی شناسنامه ورثه
_ کپی عقد نامه همسر دائمی متوفی
_ف رم استشهادیه دال بر منحصر بودن وراث به اشخاص نامبرده شده
_ گواهی تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث به اداره امور اقتصادی و دارایی آخرین محل اقامت متوفی. در این مرحله صرفا مشخصات متوفی و اموال و دارایی های وی در فرم مخصوصی به اداره دارایی اعلام می شود و نیازی به پرداخت مالیات نیست.
رسیدگی به دعاوی درباره احوال شخصیه ایرانیان غیر شیعه، زرتشتی، کلیمی یا مسیحی در هر مورد بر اساس قواعد همان کیش و آیین انجام می شود بنابراین در صورتی که متوفی از اقلیت های مذهبی باشد نظر مرجع مذهبی مربوطه درباره تقسیم ماترک باید همراه درخواست ارائه شود.

زمان صدور گواهی انحصار وراثت

در صورتی که ارزش ماترک متوفی کمتر از ۳۰میلیون ریال باشد، شورای حل اختلاف بدون انتشار آگهی و دعوت از ورثه، در جلسه فوق العاده با توجه به اسناد و مدارک ارائه شده، گواهی انحصار وراثت را صادر می کند.
لیکن در صورتی که ماترک، بر اساس گواهی تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث، بیش از ۳۰میلیون ریال ارزش داشته باشد، در فرضی که آخرین سکونتگاه متوفی در شهر بوده باشد، به هزینه متقاضی، درخواست وی یک نوبت در روزنامه کثیرالانتشار آگهی می شود و در فرضی که آخرین اقامتگاه متوفی در روستا بوده باشد، درخواست متقاضی در روستا اعلام عمومی می شود. پس از گذشت یک ماه از آگهی یا اعلام عمومی در صورت عدم وصول اعتراض، با توجه به اسناد و مدارک ارائه شده گواهی انحصار وراثت صادر می شود.

در صورتی که در مهلت یک ماهه از زمان نشر آگهی هر شخص ذی نفعی به درخواست صدور گواهی انحصار وراثت اعتراض کند، به عنوان مثال شخصی ادعا کند که ورثه منحصر به اشخاص ذکر شده در درخواست نبوده و نام یک یا چند تن از ورثه عمداً یا سهواً اعلام نشده است یا شخصی مدعی شود که وصیت نامه ای از متوفی موجود است، شورای حل اختلاف در مواردی که صلاحیت رسیدگی به آن ها را دارد با تشکیل جلسه و دعوت از طرفین به موضوع رسیدگی و حکم مقتضی را صادر می کند و در مواردی که خارج از صلاحیت شورای حل اختلاف است با وصول اعتراض، رسیدگی به موضوع را در شورا تا تعیین تکلیف در دادگاه صالح متوقف می کند.

اعتراض به درخواست حصر وراثت

با وصول درخواست حصر وراثت به شورای حل اختلاف، این امکان وجود دارد که اشخاص ذینفع به جهاتی ازجمله، تعداد وراث باقیمانده از متوفی یا اعتراض به نسب آنها نسبت به متوفی یا به زوجیت همسر مورد ادعای ذکر شده در درخواست و یا اصل نکاح و یا طلاق وی یا وقوع اختلاف در وصیت نامه ابرازی مطرح گردد.

دراین صورت شورای حل اختلاف، وقت رسیدگی تعیین و با تشکیل جلسه و دعوت از طرفین صرفا نسبت به اعتراض به تعداد ورثه رسیدگی های مقتضی را معمول نموده و نسبت به اعتراض واصله دراین باره نفیا یا اثباتا اتخاذ تصمیم می نماید و نسبت به سایر موارد اعتراض چون رسیدگی به آنها ازخصایص ذاتی دادگاههای عمومی اختصاص یافته به امور خانواده می باشد با صدور قرار اناطه موقتا پرونده ازجریان رسیدگی خارج شده و شورا معترض را هدایت و ارشاد قانونی نموده تا در صورت بقاء دراعتراض خود به دادگاههای موصوف مراجعه نماید،

بدیهی است دادگاه عمومی خانواده با تقدیم دادخواست معترض، درباره هر یک ازجهات مورد نظر خواهان، رسیدگی و حکم مقتضی درباره اختلاف طرفین صادر و نسبت به صدور گواهی انحصار وراثت، متقاضی را به مرجع صالح (شورای حل اختلاف) هدایت قانونی می نماید واین بار با طرح درخواست انحصار وراثت وعدم اعتراض گواهی مزبور طبق مقررات مربوط به حصر وراثت صادر خواهد شد.

اشخاصی که حق اعتراض به درخواست حصر وراثت دارند

شخص ذینفع بر طبق مواد۳۶۹ و۳۶۲ قانون امورحسبی می تواند درمقام اعتراض به گواهی تصدیق انحصار وراثت مبادرت ورزد، ماده ۳۶۹ قانون امورحسبی دراین باره می گوید: درمورد ماده ۳۶۴(منظورگواهی حصروراثت) اشخاص ذینفع می توانند به درخواست تصدیق وهمچنین به تصدیقی  که درموضوع وراثت صادر می شود، اعتراض نمایند و رای دادگاه دراین خصوص قابل پژوهش و فرجام است، بدین ترتیب دراجرای ماده ۳۶۲همان قانون، درصورت وصول اعتراض ازناحیه معترض ذینفع، شورای حل اختلاف جلسه ای برای رسیدگی به اعتراض معین نموده، و به معترض ودرخواست کننده تصدیق اطلاع می دهد و درجلسه پس از رسیدگی حکم خواهد داد، این حکم برابر مقرارت قابل تجدید نظر است.

نکات مهم* :

 _ درصورتی که به واسطه معلوم نبودن ورثه یا برای تصفیه ترکه و غیره قبلا برای معرفی ورثه آگهی شده باشد، صدور تصدیق انحصار وراثت محتاج به آگهی جدید نبوده و درصورت درخواست هریک از ورثه یا اشخاص ذینفع تصدیق انحصار وراثت صادرخواهد شد.

_ رای دادگاه دایر بر دادخواست تصدیق قابل فرجام است.

_ درکلیه مواردی که دادستان تشخیص دهد که متوفی بلا وارث بوده و درخواست اشخاص برای صدور تصدیق بی اساس است، می تواند به درخواست تصدیق انحصاروارثت اعتراض نماید و نیز می تواند در صورتی که متوفی را بلا وارث بداند، به تصدیق انحصار وراثت درموردی که تصدیق مسبوق به آگهی نیست اعتراض کند و درهر حال دادستان حق دارد از رای دادگاه پژوهش و فرجام بخواهد.

_ مادامی که برای محجور، قیم و برای غایب امین معین نشده، دادستان می تواند به نام محجور و غایب، به درخواست تصدیق انحصار وارثت اعتراض نماید.

_ در مورد ماده ۳۶۴ اشخاص ذینفع می توانند به درخواست تصدیق وهمچنین به تصدیقی که درموضوع وراثت صادر می شود، اعتراض نمایند و رای دادگاه دراین خصوص قابل پژوهش و فرجام است.

_ اشخاصی که تصدیق انحصار وراثت تحصیل کرده اند، می توانند مطابق تصدیق نامبرده، ترکه ومطالبات متوفی را از کسانی که مدیون یا متصرف مال متوفی هستند، مطالبه نمایند مدیون یا متصرف باید ترکه و مطالبات متوفی را به آنها تسلیم نماید و درصورت تادیه دین و یا تسلیم مال درمقابل هرمدعی وراثت، بری محسوب خواهد شد و مدعی نامبرده حق رجوع به شخص یا اشخاصی خواهد داشت که طلب متوفی را به وصول و یا مال متعلق به او را دریافت نموده اند.

_ مدیون که بدهی خود را به وراث متوفی می دهد می تواند رو نوشت گواهی شده انحصار وراثت را از وارث بخواهد.

_ در تصدیق انحصار وراثت به درخواست ورثه، دادگاه حصه هریک از ورثه را معین می نماید.

_ در تصدیق انحصار وراثت باید نسبتی که وارث یا ورثه به مورث خود دارند، از متروکات به نحو اشاعه معین شود.

_ درصورتی که ورثه بخواهد ملک غیرمنقولی که به نام مورث ثبت شده است، به نام آنها ثبت گردد باید تصدیق انحصار وراثت یا رو نوشت گواهی شده آن را که مشتمل بر تعیین سهام باشد به اداره ثبت تسلیم نمایند.